Donderdag 10 mei 2007 – ZWEMMEN – De kast ‘devalueerde’ wat jaren geleden van woon- naar slaapkamer. De herinnering aan 1950 is echter nog lang niet dood. Een geschenk van de gemeente Sas van Gent was het toen ze als Europees kampioen zwemmen op de 200 meter schoolslag terugkeerde uit Wenen. Ze kon er haar medailles en bekers in opbergen. “Maar ik kijk er niet al te vaak naar. Zie ik het stof ook niet. Ik heb geen zin om alles te poetsen.”.
Raymonda Vergauwen: ‘Bij welke wedstrijden ik jurylid was tijdens de Olympische Spelen van 1984? Ze zwommen hard, dat herinner ik me nog.’
foto Peter Nicolai
Aan de grens tussen Nederland en België werd ze destijds onthaald door een massa volk, de plaatselijke harmonie en de hoogwaardigheidsbekleders van het dorp. Wat later klonk in elk geval één volkslied bij het voormalige stadhuis van Sas van Gent. Of waren het er soms twee? Het Belgische en Nederlandse? Raymonda Vergauwen (79) weet dat niet zo heel goed meer.
Ouderen kennen haar nog wel. Voor de laatste twee generaties is ze waarschijnlijk niet meer dan een naam of zelfs dat niet. Niet de vrouw die voor België op de 200 meter schoolslag uitkwam op de Olympische Spelen van 1952 in Helsinki, niet de vrouw die twee jaar daarvoor in Wenen Europees goud pakte. En al evenmin is ze bij jongeren gekend als het jurylid dat in 1984 tijdens de Olympische Spelen van Los Angeles aan de rand van het bassin stond.
Zij vindt dat verdwijnen in de vergetelheid absoluut geen drama. “Het is het leven”, zegt ze. “Een tijd van komen, een tijd van gaan. In 1960 heb ik mijn laatste wedstrijd gezwommen tijdens de Belgische kampioenschappen. Ik was 32 jaar. Dat was in die tijd vreselijk oud voor een topsporter. Er stonden allemaal van die jonge, opkomende talenten naast je op de startblokken.”
Een blik naar buiten maakt Raymonda Vergauwen er niet vrolijker op. De Bruinvis uit Sas van Gent bestaat 75 jaar en elke maand kent de jubilerende vereniging een activiteit. Mei staat in het teken van de Zeeuwse zomerzwemkampioenschappen. Zaterdag, zondag, 19, 20 en 22 mei zullen de medailles verdeeld worden.
“Ze voorspellen zo’n dertien, veertien graden komend weekeinde. Voor zwemmers is dat ijsmutsenweer, handschoenen. Geen weer voor records. Het is jammer, maar het is niet anders met een buitenbad als decor.”
Zoals dus al sinds mensenheugenis in Sas van Gent. Moeiteloos schakelt ze terug naar haar jeugd. Haar vader die haar weg hield bij de Draaiput, het eerste Sasse zwembad dat in 1932 geopend werd. Drie banen, omsloten door vlonders, gelegen in een zijarm van het kanaal. Ze mocht er pas heen toen ze haar mulo B had gehaald. Ze deed als 16-jarige examen op 3 juli 1944 in Goes.
“Ik weet nog goed dat we met een boot voeren die beschoten werd. Boven op onze school in Sas van Gent hadden de Duitsers trouwens afweergeschut geplaatst en de fietsenstalling was een bunker geworden. Wij noemden die spottend ‘Bukdich’ omdat hij zo laag was. Op 19 september van dat jaar werden we bevrijd.”
En mocht Raymonda Vergauwen lid worden van De Bruinvis. Na drie foutloze rondjes in het ’tweede’, nog ondiepe bad van de Draaiput, mocht je door naar het diepe. Dat deed ze even snel, hoewel een zwemleraar haar nooit de kunst van het spreiden en sluiten bij had gebracht.
Een natuurtalent. Hetgeen Johan van de Steen, een Sassenaar die in België polo speelde en gerenommeerd zwemmer was, ook opmerkte. Hij wist haar naar België te lokken met een perspectief dat beter oogde dan hopen op erkenning in Nederland.
“Mijn hart lag bij De Bruinvis, maar Van de Steen zag dat ik een behoorlijk stukkie kon zwemmen. En mijn Belgisch paspoort maakte het er allemaal zoveel gemakkelijker op. Toch heb ik in Antwerpen ooit een keer geweigerd om te starten toen ze me daar annonceerden als lid van de Koninklijke Gentse zwemclub. Ik had me daar net bij aangesloten, maar ik was ook lid van De Bruinvis. Als zodanig wenste ik aangekondigd te worden en niet anders.”
Selectieprocedures, uitzendingen, limieten. Ze bestonden vast wel, denkt ze, maar hoe die selectie voor Helsinki precies in zijn werk is gegaan? “Ik was Belgisch recordhoudster en wellicht mocht ik daarom.”
“Ik had geluk dat ik Belgische was. Voor Holland was ik natuurlijk nooit uitgezonden naar dat EK in Wenen. Want in Nederland zat zoveel talent. Maar in Oostenrijk stonden twee jaar eerder wel twee Hollandse meiden naast me op de plaatsen twee en drie.”
De Spelen van Helsinki, twee jaar later, werden geen succes. “Voor ik naar Finland vertrok, ben uit de bus en op mijn achterhoofd gevallen. Een van mijn evenwichtsorganen liet het afweten. Als ik in de lengterichting van het bad vertrok, finishte ik aan de zijkant. Voor ik naar de Spelen vertrok, belandde ik ook nog eens in de Universiteitskliniek van Gent. Ze lieten me toch naar Finland gaan. Daar kwam ik opnieuw in het ziekenhuis terecht. “Ik weet niet of het nu voor of na mijn twee wedstrijden was. Hoe dan ook; ik kwam niet verder dan de halve finales. Toen werd ik uitgeschakeld.”
De Spelen van 1984 waren anders. “Ik sliep niet in het olympisch dorp, maar op een hotelkamer samen met een Duitse mevrouw die het synchroonzwemmen moest beoordelen. Weinig contacten aan overgehouden. Bij welke wedstrijden ik jurylid was? Ze zwommen hard, dat herinner ik me nog.”
Zo ontstond een rijk gevulde loopbaan. Met Wenen als sportief hoogtepunten, maar ook een aantal Zeeuwse titels. Hoeveel? Ze weet het niet. Wel alle medailles bewaard. Toch is een wedstrijd blijven hangen.
“Ooit protesteerde een aantal meiden tegen mijn deelname. Ik was Belgische en mocht daarom niet deelnemen aan de Zeeuwse kampioenschappen, vonden ze. Ik vertelde ze dat ze niet moesten starten, maar dan zouden ze nooit kunnen winnen. En zouden ze wel meedoen, dan zouden ze ook niet winnen. Ze zijn uiteindelijk gestart en ze hebben allemaal verloren. Ik won.”
De Nederlandse EK-deelnemers Geert Jan van Rooy (links) en Kees Kievit in gesprek met Raymonda Vergauwen ten tijde van de titelstrijd in Wenen 1950.
Paspoort
Naam: Raymonda Vergauwen- Leeftijd: 79 jaar
Geboorteplaats: Sas van Gent
Woonplaats: Sas van Gent
1949: Raymonda Vergauwen zwemt Belgische records op de incourante 100 meter schoolslag in 1 min 24 sec en op de 200 meter in 2.56 min.
1950: Op 21 augustus in de Russische sector van Wenen, in het Prater Bad, wordt ze Europees kampioen op de 200 meter schoolslag.
1951: Derde Belgische titel op rij op de 200 meter schoolslag.
1952: Vierde opeenvolgende titel op 200 meter schoolslag in 2.54 min.
1953: Vijfde Belgische titel op de 200 meter schoolslag.
1984: Jurylid zwemmen tijdens de Olympische Spelen in Los Angeles